يک مطالعه کارشناسي شده است در خصوص بررسي امکان پذيري احداث يک واحد صنعتي و يا توسعه آن. در واقع طرح امکان سنجي يا طرح توجيهي فني – اقتصادي به طور کلي به معناي تجزيه و تحليل شانس موفقيت يک فعاليت اقتصادي است، منظور از فعاليت اقتصادي، ايجاد و يا توسعه يک کسب و کار چه در بخش توليد و چه در بخش خدمات ميباشد. خروجي نهايي مطالعات طرح توجيهي، ارايه يک مدل تصميم گيري به ذي نفعان و بانيان مجري طرح است که اين مدل نشان دهنده دورنمايي از وضعيت توليد محصول مورد نظر در آينده ميباشد. يک طرح توجيهي جامع، مستند و استاندارد اين قابليت را دارد که تمامي ابعاد اثرگذار بر پروژه را به طور دقيق مورد بررسي و کالبد شکافي قرار دهد. با استفاده از اين مطالعات نقاط قوت و ضعف ايده سرمايه گذاري شناسايي شده و مي توان راهکارهايي جهت مقابله با تهديد هاي موجود در بازار اتخاذ نمود.
با توجه به آنچه که گفته شد، مي توان مطالعات امکان سنجي (طرح توجيهي فني – اقتصادي) را فرآيندي کنترل شده جهت شناسايي فرصت ها و تهديدهاي اجراي يک پروژه اقتصادي يا ورود به يک موقعيت سرمايه گذاري دانست. مطالعات مذکور همراه با شرح کاملي از نيازمندي هاي اجراي طرح، وضعيت گذشته، حال و آينده پروژه و برآورد عوايد با در نظر گرفتن ريسک هاي موجود صورت مي گيرد.
اهميت طرح توجيهي تا به آنجايي است که در کشورهاي پيشرفته، در حکم گام نخست در فرآيند اتخاذ تصميم گيري سرمايه گذاران و مديران ارشد سازمان به حساب مي آيد. مطالعات امکان سنجي را مي‌توان نقطه عطف فرآيند تصميم‌گيري در اجراي پروژه يا انجام سرمايه‌گذاري دانست، چراکه نتيجه اين مطالعات روند سرمايه گذاري را مشخص کرده و به اين پرسش پاسخ مي دهد که آيا پروژه توجيه اقتصادي دارد يا خير؟ طرح توجيهي در بخش هاي مختلف يک فعاليت صنعتي مي تواند تهيه و تنظيم شود ، مانند تهيه طرح توجيهي در بخش گردشگري، خدمات، توليد و کشاورزي. طرح توجيهي علاوه بر نمايان کردن دورنمايي از پروژه و تعيين نقشه راه براي سرمايه گذار، کاربردهاي ديگري نيز دارد که از آن جمله مي توان به جذب سرمايه گذار داخلي و خارجي، اخذ موافقت اصولي، افزايش سرمايه و تامين مالي پروژه اشاره نمود.
يک طرح توجيهي به طور کلي از بخش هاي مطالعات بازار (Market Study)، توجيه پذيري فني (Technical Feasibility)، و تجزيه و تحليل مالي (Financial Analysis) تشکيل ميشود. جهت رسيدن به يک نتيجه مطلوب بايد هر يک از بخش هاي ذکر شده به طور مجزا مورد مطالعه قرار گرفته و توجيه اقتصادي داشته باشند.
بررسي اهليت متقاضي (در تعريف سيستم بانکي کشور) و يا به عبارتي معرفي مجري طرح در بخش نخست مطالعات طرح توجيهي و به صورت مجزا آورده مي شود. مطالعات مالي و اقتصادي طرح توجيهي از آنجايي که به خودي خود داراي اهميت ويژه اي نزد سرمايه گذار پروژه و يا بانک عامل مي باشد، از حساسيت بالايي نيز برخوردار است، لذا باتوجه به نقش اين مطالعات در به تصوير کشاندن سودآور بودن پروژه چند سالي است که بانک هاي عامل سرمايه گذاران را مم به استفاده از نرم افزار کامفار کرده اند. کلمه COMFAR اختصار عبارت انگليسي Computer Model for Feasibility Analaysis and Reporting «مدل کامپيوتري براي آناليز امکان سنجي و گزارش گيري» ميباشد. نرم افزار کامفار با تهيه مدل مالي – اقتصادي طرح، صحت و سقم اطلاعات مالي پروژه را تاييد کرده و شاخص هاي تاثيرگذار تصميم گيري مانند نرخ بازگشت سرمايه و … ارايه مي کند.
توسعه پايدار و متوازن کشور نيازمند گذر سرمايه گذار از عملکرد سنتي شکست خورده به نگرش علمي و کار کارشناسي شده است. متاسفانه تاکنون جايگاه و نقش طرح توجيهي در کشور ما به درستي درک نشده و هرازگاهي شاهد آن هستيم که کارخانه اي بدليل ناديده گرفتن اين مطالعات تعطيل مي شود و از چرخه رقابت حذف ميگردد. فرودگاه‌هاي متعدد، درياچه‌هاي خشک شده و حتي واحدهاي نيمه فعال همه مويد اين موضوع هستند. اميدواريم هيچ طرحي متولد نشود، مگر آنکه يک مشاور تاييد صلاحيت شده آن را مورد ارزيابي قرار دهد.
معمولاً به بانک‌ها و سرمايه گذاران جهت تأمين مالي طرحهاي سرمايه‌گذاري ارائه ميشود تا بر اساس برنامه زمان‌بندي و منابع موردنياز و همچنين با بررسي درآمدها و شرايط بازگشت سرمايه، سرمايه‌گذار يا بانک را متقاعد سازد که در پروژه سودآوري مشارکت مي‌کند. بررسي توجيه‌پذيري هر طرح سرمايه‌گذاري در سه بخش مطالعات بازار، مطالعات فني و مطالعات مالي صورت مي‌پذيرد.
معمولاً در اين‌گونه مطالعات به موضوعاتي چون وضعيت بازار، مشخصات محصول، ظرفيت توليد، ماشين‌آلات لازم، ميزان سرمايه‌گذاري و سودآوري طرح پرداخته ميشود. فعاليت‌هاي شرکت در اين حوزه عبارتند از:
گزارش توجيهي (FS) يک برآورد است، يک تخمين يا يک پيش بيني است، که يک سري بخشهاي کمي و واقعي نظير بخشهاي مالي (تجهيزات، ساختمان، مواد اوليه و…) دارد و يک سري از بخشهاي آن تخميني است. نظير اندازه بازار، پيش بيني قيمت و ميزان فروش و بخش آخر مطالعات توصيفي است.
در بخش واقعيات، امکان سنجي بايد به سمت اعداد واقعي حرکت کند. در بخش پيش بيني‌ها نيز بايد هدف، رسيدن به پيش بيني‌هاي واقعي يا نزديک به آن باشد و از بزرگنمايي جلوگيري و تعديلات لازم اعمال شود. در بحث گزارشات توجيهي و مطالعات امکان سنجي (طرح FS) سناريوهاي بدبينانه تا خوش بينانه در پروژه وجود دارد، بنا به تجربه در اکثر موارد سناريوي خوش بينانه ترين وضعيت توسط متقاضي ترسيم ميشود، لذا هميشه اين سؤال يا واقعيت وجود دارد که آيا بايد تيم تهيه کننده طرح توجيهي و امکانسنجي (طرح FS) در کنار و همسو با متقاضي قرار بگيرد يا در کنار منبع تأمين سرمايه (بانک، صندوق، شريک تجاري و …).
عمليات ارزيابي مطالعات امکان سنجي بازار، فني، مالي و اقتصادي، از پيشنهاد طرح آغاز ميشود و تا اجراي طرح ادامه مي‌يابد. ابتدا اهداف طرح بررسي ميشود، محصولات تعريف ميگردد، سپس هزينه‌ها و فوايد محاسبه ميشود و در نهايت وارد مرحله انتخاب ميشود.
بررسي اصولي و علمي طرحهاي صنعتي شامل يک سري مطالعات امکان سنجي جامع و پي در پي (شامل مطالعه بازار، بررسي‌هاي فني، مالي و اقتصادي) است، که البته با در نظر گرفتن ويژگي‌ها و شرايط خاص هر طرح، درجه شدت و اهميت هر يک از موارد مذکور، تعيين ميشود.
مطالعات امکانسنجي صنعتي، مطالعات کارشناسي است که معمولاً قبل از اجراي طرحهاي سرمايه گذاري صنعتي انجام مي‌گيرد. در اين مطالعات طرح از نگاه بازار، فني، مالي و اقتصادي مورد بررسي و آناليز قرار گرفته و نتايج حاصل از آن به عنوان مبنايي براي تصميم گيري. سرمايه گذاران مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در انجام مطالعات امکان سنجي و طرح توجيهي مدلهاي مختلفي وجود دارد، يکي از اين مدلها متدولوژي سال 1991 سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (يونيدو – UNIDO) بخشهاي اصلي اين مدل به ترتيب زير است:
درباره این سایت